Ilse Salzwedel resenseer Maroela Media se boek van die maand, Die respektabele meneer Hartslief (deur Chris Karsten)

Brixton se eie Robin Hood

Hierdie is ʼn ongewone spanningsroman met ʼn baie onwaarskynlike held.

Die hoofkarakter, Eli Hartslief, is nie ʼn speurder nie, maar ʼn valerige man van die verkeerde kant van die treinspoor. Eens ʼn bankklerk, nou die regterhand van een van die Morkel-broers van Morkel Wealth. Dié maatskappy is superskelms en stinkrykes se eerste keuse as dit kom by beleggingsmaatskappye, want Morkel Wealth speel lankal nie meer volgens die reëls nie.

Sonder dat die arme Eli dit weet, natuurlik.

Want al kom hy uit Brixton, het hy inbors en integriteit – daarvoor het sy grootmaakma, Antie Engel, immers gesorg. Sy, wat die voorspooksels oor iemand se naderende dood in drome kry, en wat deesdae te gereeld na almal se smaak droom van gesigte omhul deur ligkranse.

Hoekom sterf die een na die ander lid van die Hartslief-clan? Dis die vraag wat Eli jaag. Want raak jy aan sy mense, raak jy aan hom. Hy is vasgevang in Sandton, padlangs net ʼn paar kilometer van Brixton, maar terselfdertyd ligjare verwyder van sy grootwordplek en die lewe daar. Daarvoor sorg Morkel se aanvallige dogter, én die goeie salaris en gereelde bonusse waarmee Eli vir Antie Engel ʼn sopkombuis kon bou en waarmee hy al sy sibbe en nefies en niggies kan help om van die Brixton-sukkelbestaan te ontsnap.

Sy saggeaarde broer Basie se vreemde dood begin egter vir ʼn kettingreaksie van vreemde sterftes wat Eli dwing om te kies tussen Sandton en Brixton, en wat hom dwing om ʼn huurmoordenaar, ʼn bendebaas én mnr. Morkel te konfronteer en te onbloot vir wie hulle regtig is. Dis byna 400 bladsye van legkaartstukke voordat die goeie uiteindelik seëvier oor die bose, weliswaar op ʼn ander manier as wat die leser gedink het. En Eli word in die proses boonop Brixton se Robin Hood…

Chris Karsten is ʼn formidabele, veelbekroonde skrywer wat homself al in verskeie genres onderskei het. Meneer Hartslief is die voormalige joernalis se 21e boek (kinderverhale, nie-fiksie en Engelse vertalings van sy werk ingesluit). Hy is onder meer twee maal met die gesogte ATKV Prosaprys bekroon.

Vir baie is die Abel Lotz-trilogie sinoniem met die naam Chris Karsten, maar sy talent strek veel wyer as net die verhaal van die oënskynlik saggeaarde maar psigopatiese alleenloper Abel en sy grieselrige obsessie met gesigsmaskers wat van mensvel gemaak word. Hy het dit reeds bewys in 2008 met Frats, ʼn bekroonde roman gegrond op die lewe van Saartjie Baartman. Hy het ook sterk beïndruk met ʼn Man van min belang (Human & Rousseau, 2012) waarmee hy dieselfde jaar ʼn tweede plek losgeskryf het in NB-Uitgewers se Groot Romankompetisie. In Man van Min Belang is een van die hoofkarakters ʼn sielkundige wat namens die apartheidsregering oor die lewe en dood van politieke opponente moes besluit, en Karsten se deeglike navorsing het onder meer dokumentasie van die WVK-verhore ingesluit. Dié leser kon nie onaangeraak staan deur dié dieper kennis van SA se stormagtige verlede nie, maar Karsten het gesorg dat navorsing nooit in die pad kom van ʼn goeie, vloeiende storie nie. Dis waarskynlik een van sy beste eienskappe as skrywer: jy weet jy lees ʼn boek waaraan weke se navorsingstyd gewy is, maar niemand preek of bombardeer jou met stapels feite nie.

Ek het dieselfde ervaring met Meneer Hartslief gehad. Die leser leer meer oor onder meer kuberboelies, geldwassery en die werkinge van die onderwêreld sonder dat ʼn gram se leesgenot ingeboet word. Daarvoor sorg die vele kinkels in die kabel.

Die respektabele meneer Hartslief word uitgegee deur Human en Rousseau.

Spesiaal vir Maroela Media-lesers: Bestel die boek nou by Graffiti Boeke en ontvang 20% afslag! Betaal slegs R176-00* vir hierdie boek.
*Spesiale afslagprys slegs geldig vir twee maande.
Klik hier om nou van hierdie spesiale aanbod gebruik te maak

Ilse Salzwedel resenseer Maroela Media se boek van die maand, Skuldig (deur Martin Steyn)

Maak gerus gebruik van Graffiti-boeke se spesiale afslag aan Maroela Media-lesers.

Martin Steyn se Skuldig is die soort boek wat maak dat mens alles opsy skuif om te lees. Ek wou eintlik hierdie maand oor ʼn ander boek geskryf het, maar dink dis belangriker dat Afrikaanse lesers behoorlik kennis neem van Steyn.

Mens kan nie wag om te sien wat op die volgende bladsy van dié speurroman gebeur nie, maar hoop tegelykertyd dat die einde sommer nog ver in die verskiet lê – presies wat mens soek in ʼn goeie boek, maar ʼn rare talent in ʼn skrywer. Veral as dit ʼn relatief nuwe skrywer is. Steyn het verlede jaar op die Afrikaanse skryftoneel gebars met sy uitstekende debuut, Donker spoor, waarin ons die speurders Jan Magson en Colin Menck, warm op die spoor van ʼn reeksmoordenaar wat skoolmeisies ontvoer, ontmoet het.  Dié indrukwekkende debuut het my laat uitsien na nog uit Steyn se pen, en die wag – genadiglik nie te lank nie – was die moeite werd.

In Skuldig is Colin Menck hierdie keer die held wat ʼn reeks eienaardige moorde moet oplos. Magson maak wel ʼn kamee-verskyning, maar Menck en sy nuwe “partner” moet al die raaisels self uitpluis. Die slagoffers – almal suksesvolle mans in hul middeljare – word met ʼn enkele skoot in die kop tereggestel. Maar voor dit moet hulle eers die woord “skuldig” in hul eie bloed op ʼn muur skryf… Wat is die grieselrige skakel wat hulle aan mekaar verbind? En hoekom laat die moordenaar Menck self twee keer leef? Hy het immers albei kere die ideale kans gehad om die bloedhond-speurder permanent van die saak – en die aardbol – te verwyder. Die moordenaar in hierdie verhaal is beslis nie enige Jan Rap nie. Hy uitoorlê uitstekende sekuriteitstelsels, skiet soos ʼn sluipskutter en laat nie ʼn enkele leidraad nie.

Steyn slaag uitmuntend daarin om vanaf die eerste bladsy te boei. Sy navorsing in al die aspekte van die genre is indrukwekkend – van wat alles presies op ʼn misdaadtoneel gebeur, tot wat presies op ʼn patoloog se ondersoektafel plaasvind.  Die spanning word deurentyd gehandhaaf, en sy baie menslike speurders met hul alledaagse bekommernisse boei ook as karakters. Dis verfrissend om ʼn slag met ʼn speurder te doen te kry wat nie een of ander eie stryd teen ʼn duiwel in homself voer nie, maar ʼn doodgewone gesinsman is wat sy werk na die beste van sy vermoë probeer doen.

Met sy debuut in Donker spoor het ek net een enkele probleem gehad: ek wou meer weet oor hoekom die moordenaar gedoen het wat hy doen. Wat het sy psige hierdie donker rigting laat inslaan? In Skuldig het Steyn nie weer dieselfde fout gemaak nie, en dis myns insiens ʼn boek wat enige liefhebber van misdaadfiksie gerus kan aanskaf. Ek sou graag wou sien dat Steyn se boeke in Engels vertaal word sodat dit in die buiteland ook gelees kan word – dit vergelyk uitstekend met oorsese skrywers in dieselfde genre. Boonop is Steyn nog nie eers 40 jaar oud nie, en skryf hy voltyds, wat hopelik beteken dat ons ʼn boek per jaar uit sy pen kan verwag.

Die oplewing in goeie misdaadfiksie in Afrikaans is iets waaroor ek lankal opgewonde is. Saam met Steyn is daar name soos Peet Venter, Rudie van Rensburg, Irma Venter en ook die nuweling Madelein Rust, wie se tweede boek binnekort verskyn, wie se werk jy gerus kan lees. Die misdaadfiksie-genre is in goeie hande.

• Steyn is volgende Donderdag, 23 April, by Graffiti Lynnwood Bridge in gesprek met nog twee spanningskrywers: Peet Venter (wie se Plasenta pas verskyn het) en die nuweling Henk Breytenbach (skrywer van Kodenaam Icarus). Skakel 012 348 1835 om jou plek te verseker.
• Maak gerus gebruik van Graffiti-boeke se spesiale afslag aan Maroela-lesers.

Ilse Salzwedel resenseer Maroela Media se boek van die maand, Bambaduze (deur Derick van der Walt)

Ek hoor dikwels dat daar “niks” in Afrikaans is vir kinders om te lees nie, en nog minder vir jongmense. Gelukkig tog vir skrywers soos Derick van der Walt  – en ʼn hele paar ander – wat sulke doemprofete onomwonde verkeerd bewys. Met sy bekroonde debuut, Lien se lankstaanskoene, het Derick nie net tieners se harte gesteel nie, maar ook dié van heelparty volwasse lesers, des te meer toe die boek eers verfilm is. Sedert Lien kon ons ons ook verlustig aan Willem Poprok en Daan Dreyer se blou geranium. Toe Bambaduze op my lessenaar beland, was ek amper net so opgewonde soos my 16-jarige dogter, en ons het die boek ook albei dieselfde week gelees. Van der Walt se werk is beslis nie net vir jongmense nie, hoewel hy beslis weet wat tieners laat tiek, iets wat hy weer in Bambaduze bewys. Daan Dreyer en die blou geranium is amptelik bekend as sy eerste volwasse roman, maar ek en my dogter (destyds 14) het daaraan ook ewe lekker gelees, nog ʼn bewys dat hy weet hoe om tieners te boei.

Wat is sy skryfgeheim? Ek dink die antwoord lê daarin dat Derick van der Walt menswees in al sy fasette verstaan, iets wat hy opnuut bewys in Bambaduze, die aangrypende verhaal van Jurie Viljoen, ʼn matriekseun, se verlies, rebellie en uiteindelike aanvaarding. Van der Walt het ʼn besondere en baie skaars vermoë om vanuit ʼn tiener se perspektief te skryf – jy sien as’t ware vir Jurie Viljoen voor jou, in al sy stugge, komplekse glorie. Jy verstaan aanvanklik nie hoekom hy so kwaad is vir die wêreld nie, en nog minder hoekom hy motors hot wire en vir pretritte neem. As ma dink jy presies wat jy met hierdie knaap sou doen as hy joune was, maar so geleidelik word die rede vir Jurie se optrede duidelik en besef jy dis ʼn noodkreet vir aandag. ʼn Mens kan nie help om te wonder oor jou eie ouerskap nie. Soos altyd wanneer Derick van der Walt skryf, is daar nie suikerlagies wat die emosies (en ook die gevolge van mense se optrede) bedek en minder intens maak nie. Jurie beland in die moeilikheid, en moet die gevolge dra – ʼn bevestiging dat die wêreld nie opsy staan vir ʼn individu se pyn nie.

Van der Walt se sukses as skrywer lê myns insiens daarin dat hy ʼn bedrieglik eenvoudige storie kan neem en dit uitbou tot ʼn roman wat die leser enduit boei. Die storie word liberaal besprinkel met genoeg humor en warmte om te bly boei, ten spyte van die baie ernstige kwessies waaroor hy dikwels skryf. Elke karakter is drie-dimensioneel, en dit voel of jy hom of haar al iewers in jou lewe ontmoet het. Selfs karakterbeskrywings van mense wat net ʼn vinnige verskyning maak, tref die kol. In Bambaduze is daar byvoorbeeld ʼn beskrywing van ʼn skoolhoof by ʼn vooraanstaande skool waarin ek my behoorlik verkneukel het, want ken ons almal nie so iemand nie?

Die ander lekkerte van hierdie skrywer se boeke is dat mens goed voel lank nadat jy dit neergesit het. Tog is dit nooit vervelige, voorspelbare eindes nie, en die spanning wat aan die begin geskep is, word enduit volgehou. Van der Walt sorg ook altyd vir interessante, onverwagte wendings wat sorg dat mens nie wil ophou lees nie – of jy nou 14 is, of 40, en dis iets wat nie alle jeugskrywers regkry nie.

Kenners voel ook so, en daarom spog Derick met welverdiende toekennings vir sy skryfwerk. Onder sy bekronings vir vorige werk tel ʼn goue én silwer Sanlam-prys vir jeugliteratuur, die M.E.R.-prys vir jeugliteratuur en die Scheepersprys vir jeugliteratuur. Sy werk is ook ingesluit op die internasionale IBBY-ererol. (IBBY staan vir International Board of Books for Young People).

As jy ʼn tienerleser in die huis het – of as jy self wil verstaan hoe ʼn tiener se hart klop – skaf gerus Derick van der Walt se boeke aan. Julle albei sal dit ewe veel geniet.

• Graffiti Boeke stel Bambaduze (uitgegee deur Tafelberg) oudergewoonte teen ʼn spesiale prys beskikbaar aan Maroela-lesers (R128-00 in plaas van R160-00). Kliek hier om te bestel.

Ilse Salzwedel resenseer Maroela Media se boek van die maand, Boomkastele, deur Schalk Schoombie (Human & Rousseau Uitgewers)

Kitskos is heerlik, maar dis die Sondagmaaltye wat met liefde en fyn beplanning voorberei is wat ons lank na die laaste hap nog onthou. As boeke kos was, is Schalk Schoombie se uitstekende debuut, Boomkastele, beslis ʼn Sondagete met lamsboud, soetpatats en groenboontjies. En poeding! Die boek is fyn beplan en met liefde geskryf, en elke woord dra by tot die genot. Schoombie is immers ʼn man wat sy woorde ken, ʼn bekroonde dramaturg, veteraan-joernalis én akteur wat weet hoe woorde kan skilder.

Moet my nie verkeerd verstaan nie – ek is mal oor ontspanningsfiksie, daardie soort boeke wat mens binne ʼn dag kan verslind bloot omdat jy wil ontsnap van jou eie saai lewe. Maar dan en wan kort mens iets met ʼn bietjie meer vleis om die been, en dis Boomkastele gewis. Dit vertel die verhaal van ʼn navorser (hy bly tot feitlik reg op die einde naamloos) en sy klein obsessies en geite. Daar is al die koerantberigte oor interessante ditjies en datjies wat hy deur die jare versamel het en wat hy na sy aftrede wil liasseer, en ʼn kleintydse droom van ʼn eie boomhuis. En dan, sentraal tot die verhaal, is daar sy voorstedelike sonde met die bure wat begin die dag toe hulle twee bome afkap wat halfpad op sy erf staan sonder om hom daaroor te raadpleeg. Die woede wat hy hieroor ervaar, rig uiteindelik die res van sy lewe.

Parallel met hierdie storie is daar die verhaal van die misdaadjoernalis by ʼn dagblad. Sy het haar eie obsessie: om uit te vind wie is die Sirkelman, die graffiti-kunstenaar wat Da Vince se Vitruviaanse Man op stadsmure verf.  ʼn Deel van die genot van hierdie boek le daarin om te kyk hoe – en of – hierdie twee stories hoegenaamd iets met mekaar uit te waai het, en hoe die skrywer hulle gaan laat saamloop.

Schoombie se vernuf met die woord is al met verskeie pryse bekroon – die mees onlangse toekennings is ʼn ATKVeertjie (vir drukmedia) en die gesogte AngloGold Ashanti Smeltkroes vir die beste nuwe drama by Aardklop. In Boomkastele waag hy sy hand vir die eerste keer aan ʼn roman, en reeds in die proloog weet die leser hier gaan elke woord tel, ʼn vaardigheid waaraan hy duidelik al oor die jare geskaaf het met al sy werk in verskillende genres. Die gestrooptheid en die manier waarop bekende woorde op aweregse maniere ingespan word om die verhaal te vertel, wil-wil herinner aan die werk van Etienne van Heerden, maar dis duidelik dat hier ʼn vars, nuwe stem aan die woord is. Ander interessanthede wat Boomkastele nog meer kleur gee, is die gebruik van volledige koerantberigte en e-posse uit die navorser se vreemde versameling, met hier en daar selfs ʼn foto om die leser by die storie te betrek.

As ʼn mens die verhaal op ʼn dieper vlak sou wou ontleed, is daar baie temas wat tot die moderne mens spreek: die invloed van tegnologie op ons lewens, die anonimiteit van lewens agter hoë voorstedelike mure, misverstande wat spruit uit ʼn tekort aan inligting… En veral die hunkering om van geweet te wees, soos die karakter Tiemie dit so treffend benoem in P.G. du Plessis se Siener in die Suburbs. Maar selfs op ʼn eerste vlak, waar dit suiwer gaan om die storie, is Boomkastele ʼn lekker lees. Daar is genoeg intrige, deurlopende spanning en slim humor om ʼn mens aan die lees te hou.

Boomkastele is ʼn waardevolle bydrae tot Afrikaanse prosa. Ek wil selfs sover gaan om te voorspel dat ons dit na alle waarskynlikheid volgende jaar op letterkundige pryse se kortlyste gaan sien. Beslis aan te beveel, veral (maar nie net nie) vir lesers wat hou van fynproe-Afrikaans. Moenie spookasem verwag nie, eerder donker, ingevoerde sjokolade.

• Graffiti Boeke stel Boomkastele (uitgegee deur Human & Rousseau) oudergewoonte teen ʼn spesiale prys beskikbaar aan Maroela-lesers (R176-00 in plaas van R220-00). Kliek hier om te bestel.

Ilse Salzwedel resenseer Maroela Media se boek van die maand, Judaskus, deur Rudie van Rensburg (Quellerie)

Judaskus van Rudie van Rensburg is die perfekte spanningsverhaal. Daar is interessante, uiteenlopende storielyne wat uiteindelik netjies saamloop en die leser kan – soos met sy twee vorige misdaadromans –  uitsien na deeglike navorsing wat soomloos met die storielyn integreer.

Sedert Slagyster, sy sterk debuut in 2013, het Van Rensburg hom in my lys van top vyf nuwe Afrikaanse skrywers ingeskryf weens ʼn hele paar redes: geloofbare karakters (selfs die moordenaars), ʼn speurder wat (goddank!) nie met allerhande demone worstel wat die leser later heel bedroef stem/irriteer nie, en vernuftige, seepgladde skryfwerk, iets waarmee sy loopbaan in joernalistiek en korporatiewe kommunikasie beslis baie te doen het. Niks in Judaskus gebeur toevallig nie – selfs die mees onbenullige intrige dra by tot die groter verhaal, en met die lees daarvan is dit asof mens ʼn legkaart uitpak en rondskuif. Van Rensburg mors ook nie met woorde nie – elke woord word deeglik ingespan, op sigself ʼn rare gawe.

Misdaadfiksie is een van die snelgroeiendste genres in Afrikaans (en waarskynlik ook in wêreldliteratuur) en Van Rensburg se werk is ʼn besliste moet-lees as dit jou soort leesstof is. Elkeen van sy drie boeke tot dusver speel af teen agtergronde waarvan ek voor die lees van sy boeke maar min geweet het. Slagyster handel oor wapensmokkelary en speel gedeeltelik af op die olievelde van die Niger-delta.  Dit ondersoek die wêreld van die Nigeriese sluikhandel, wapensmokkelary en  korrupsie binne die SAPD wat sorg dat dinge seepglad verloop vir die skelms. Maar natuurlik net totdat speurder Kassie Kasselman van Kaapstad die spoor vat… Met dié debuut was dit al duidelik dat Kasselman (en Van Rensburg) nog diep spore in Afrikaanse lesersharte gaan trap.

Kopskoot (2014) speel af teen die agtergrond van kunsvervalsing, nog ʼn veld wat Van Rensburg – wat self skilder – deeglik nagevors het. In Judaskus leer ken ons ʼn misdaadkartel, Die Orde van Iskariot. Die Orde het oorspronklik as ʼn soort van helpmekaar-organisasie ontstaan onder ʼn paar Ossewabrandwaglede, maar gierigheid het veroorsaak dat dinge gruwelik verkeerd loop. Menselewens het min waarde vir die hoof van die orde, en Kasselman is die een wat al die uiteenlopende, oënskynlik niksseggende kolletjies moet verbind om al die raaisels op te los.

Kasselman het my van die eerste boek af laat glimlag. In Afrikaanse literatuur was daar nog altyd ʼn oormaat beswaarde, komplekse karakters, en wroegende speurders was daar ook volop. Kasselman is nie een nie. Hy is eksentriek, ja, en boonop ʼn buitestander, maar hy is ook ʼn harde werker wat leef vir sy werk. Hy is ook ʼn bietjie van ʼn nerd, en sy uitgebreide posseëlversameling en boeremusiek is sy groot liefdes. Hy drink nie, en rook ook nie meer so straf soos aan die begin van die reeks nie. Trouens, hy het so groot geskrik vir sy cholesteroltelling dat hy selfs probeer afskaal op sy gunstelingdrankie, Creme Soda. As jy hom in die straat raakloop, sou jy dalk dink die vaal man met die rooi windjekker is ʼn goedige omie, maar pasop: onder die vaal uiterlike skuil ʼn vlymskerp brein en ʼn instink waarmee hy selfs die slimste misdadiger kan uitoorlê. Maar Van Rensburg is slim genoeg om te keer dat Kassie net nóg ʼn cliché word. In Judaskus raak Kassie, ʼn geswore alleenloper, teen al sy instinkte in verlief, iets wat veroorsaak dat hy tydelik sy oog van die misdaadbal afhaal… Met byna rampspoedige gevolge.

As ʼn mens Van Rensburg eers ontdek het, kan jy byna nie wag vir sy volgende boek nie. Die goeie nuus is dat die vierde roman reeds klaar is. Die slegte nuus is egter dat hierdie skrywer se werk nog nie in Engels vertaal is nie, iets wat die uitgewers beslis moet oorweeg. Die res van die wêreld behoort ook te weet van Kassie Kasselman en die unieke misdaadraaisels wat hy en sy span moet oplos. ʼn Mens wens noodwendig dat die regte SAPD oor meer speurders van Kassie Kasselman se kaliber beskik.

Luister na ‘n radio-onderhoud met die skrywer, Rudie van Rensburg.

• Graffiti Boeke stel Judaskus (uitgegee deur Human & Rousseau) oudergewoonte teen ʼn spesiale prys beskikbaar aan Maroela-lesers (R176-00 in plaas van R220-00). Kliek hier om te bestel.

Ilse Salzwedel resenseer Maroela Media se boek van die maand, Monstersaad, deur Madelein Rust (Lapa)

Monstersaad is die tweede boek uit die pen van Madeleine Rust.

Reeds met Die 13e Kaart, haar debuut in 2014, het Rust gewys sy het beslis potensiaal as skrywer van spanningslektuur. En dis nie net ek wat so dink nie: Die 13e Kaart is benoem vir ʼn ATKV Woordveertjie, en ons sal op 11 September hoor of dit wegstap met die louere in hierdie genre.

Gereelde lesers van die rubriek sal weet dat spanningsverhale een van my gunstelingmaniere is om van die daaglikse sleur te ontsnap, en daarom is ek altyd opgewonde om nog ʼn Afrikaanse skrywer te ontdek wat weet hoe om ʼn goeie whodunit te skryf. Rust doen dit met gemak en sonder om in resepmatigheid te verval. Haar navorsing is puik, en dis veral verfrissend dat sy vir elkeen van haar twee boeke unieke vroulike hoofkarakters geskep het – nie dat ek iets het teen manlike speurders of ʼn reeks boeke met dieselfde hoofkarakter nie. Dis ook lekker om ʼn Afrikaanse speurverhaal te lees wat nie in Kaapstad afspeel nie, maar dit sommer terloops.

In Monstersaad ontmoet ons vir Renate Malan, ’n forensiese sielkundige en miljoenêrerfgenaam van Leon Malan, ’n eiendomsmagnaat en doktor in die sielkunde. Maar Leon was net haar aanneempa, en Renate worstel haar hele lewe lank met die omstredenheid rondom die reeksmoorde wat deur haar biologiese pa gepleeg is. Is daar monstersaad in haar gene? Sal sy ook so koelbloedig kan doodmaak soos haar pa? En sal sy ooit weer iemand kan vertrou na haar aanneempa se verraad?

Terwyl Renate en haar vennote by Malan en Coetsee Privaatondersoeke probeer uitpluis of die dood van die 17-jarige Melissa Verhoef selfmoord was of nie, moet Renate noodwendig haar eie donker verlede konfronteer. Daar is dus twee storielyne, elkeen met sy eie kinkels. Die leser stap saam met Renate terug op haar spore om die raaisel van haar verlede te probeer ontrafel, en terselfdertyd probeer jy uitwerk hoe die legkaart rondom Melissa se dood inmekaar pas. Albei storielyne lewer interessante waarnemings op rondom die menslike psige en die bron van boosheid.

Monstersaad is ʼn boeiende boek uit die pen van ʼn vaardige verteller. Dit vergelyk uitstekend met enige oorsese boek wat ek al in hierdie genre gelees het, en gee nie voor om enigiets anders as ontspanningsfiksie te wees nie. Rust se kennis van bedryfsielkunde en haar skryfervaring (onder meer as mediese skrywer, maar ook as kortverhaalskrywer) sorg vir ‘n lekker lees. Ek kan nie wag om te sien hoe hierdie skrywer se werk vorentoe ontwikkel nie.

Hoogs aanbeveelbaar, maar wees gewaarsku: jy gaan nie wil ophou lees tot die laaste bladsy nie! Ideale naweekleesstof.

Gewone prys: R220
Maroela-prys: R176
Bestel hier: http://graffitiboeke.co.za/index.php?page-id=book&book-id=19427&title=Monstersaad

Ilse Salzwedel resenseer Maroela Media se boek van die maand, Skarlaken, deur Irma Venter (Human & Rousseau)

Skarlaken is die vierde misdaadroman uit die vaardige pen van die joernalis Irma Venter, wat in 2012 gedebuteer het met Skoenlapper. Daarna het Skrapnel en Sondebok gevolg. Hoewel dit nie noodsaaklik is om die boeke in volgorde te lees nie, sal ek dit sterk aanbeveel, want die avonture van Ranna, ‘n vryskutfotograaf, en Alex, ‘n oorlogkorrespondent, boei vandat jy hulle in Skoenlapper ontmoet. (Skoenlapper is in 2013 met ʼn ATKV Woordveertjie vir spanningslektuur bekroon.) Die daaropvolgende drie boeke neem die leser op boeiende en gevaarlike reise saam met Alex en Ranna, maar jy maak ook van nader kennis met interessante newe-karakters: Sarah, ‘n rekenaargenie wat al in die tronk was vir haar kubereskapades, Adriana, ‘n vrou met ‘n geheimsinnige verlede, en Jaap Reyneke, ‘n speurder wat bewerings oor Ranna se betrokkenheid by ‘n moord moes ondersoek. Al vier die boeke is uitstekende leesstof, maar Skarlaken staan vir my kop-en-skouers uit bo die res, dalk omdat mens hierin kan sien hoe Venter die afgelope drie jaar as spanningskrywer gegroei het. Haar fyn oog vir detail en die slim manier waarop sy haar deeglike navorsing in die storie integreer, verstom weer eens.

Skarlaken is die storie van drie moorde wat Jaap en Sarah, onwaarskynlike mede-speurders, op ‘n speurtog kruis en dwars oor Suider-Afrika neem. Elkeen het ‘n interessante storie waarvan daar glimpse was tydens die drie vorige boeke, maar tydens hul reise van Sutherland in die Karoo tot Stellenbosch, Clarence, Walvisbaai in Namibië en Gaborone in Botswana, leer jy hulle intiem ken. Nie Jaap of Sarah is gewoond daaraan – of juis lus – om saam met iemand te werk nie, maar hulle het mekaar nodig om die moorde te ontrafel. Elkeen moet tydens die reis ook persoonlike probleme hanteer en verwerk. Die eerste slagoffer was Jaap se susterskind, wat beteken veel meer as net die moontlikheid van nog slagoffers is op die spel. Jaap se familie dreig om nooit weer met hom te praat nie, juis omdat sy speurtog ‘n donker geheim uit hul eie verlede oopgekrap het. Sarah moet haar pa se dood verwerk, en het haar ma belowe om nooit weer by iets onwettig betrokke te raak nie. Maar sal sy die belofte gestand kan hou sonder dat nog mense sterf?

Die pas in Skarlaken is blitsvinnig, en die vertelstyl vars. Beide Jaap en Sarah tree op as eerstepersoonvertellers. Enige skrywer sal jou vertel dat uitgewers telkens waarsku teen die gebruik van ‘n eerstepersoonverteller omdat dit so maklik kan misluk. Venter gebruik dit egter juis om ekstra spanning en intimiteit te skep. Die leser voel van die eerste bladsy af deel van die verhaal. En sover dit moordtonele aangaan, is die in Skarlaken van die verbeeldingrykste waarvan ek al gelees het, byna soos kunswerke in die kleine. Ook dit is deel van die interessante storielyn.

Op die voorblad van Skarlaken skryf Deon Meyer “Skarlaken bewys net weer Irma Venter is wêreldklas”, presies hoe ek sedert haar tweede boeke oor Venter se werk voel. Myns insiens verdien Venter, nes Rudie van Rensburg, dat hul werk in Engels vertaal moet word sodat die res van die wêreld ook kan sien watter knap misdaadskrywers ons in Afrikaans het.

Gewone prys: R230-00
Maroela-prys: R184-00
Bestel hier: Graffiti Books

Ilse Salzwedel resenseer Maroela Media se boek van die maand, Huisies van papier, deur Dalena Theron (Random House Struik).

Gereelde lesers wonder seker hoekom ek die boeke kies wat ek kies vir hierdie rubriek. Die antwoord is baie eenvoudig: letterkundige boeke kry baie spasie op boekblaaie en heelwat lugtyd in ander media, maar ontspanningsfiksie word dikwels verkeerdelik afgemaak as lig in die broek. Dit gaan ook vir my daaroor om mense bekend te stel aan die groot verskeidenheid Afrikaanse boeke wat maandeliks gepubliseer word, en om hopelik weer ‘n leeskultuur te help vestig in hierdie eeu waar sosiale media en ander vermaak ons leestyd steel. Daarom kies ek lekkerleesboeke wat jou hopelik sal help om weer te onthou hoekom lees so lekker is.

Dalena Theron se Huisies van Papier is vandeesmaand se keuse. Hoewel dit op die eerste vlak ‘n baie ligte, hoogs vermaaklike boek is, is daar baie sterk onderliggende temas wat die leser stem tot nadenke sonder om hoegenaamd te preek. Anna is ‘n groentjiejoernalis wat die truuks van joernalistiek probeer leer by ‘n plattelandse koerant. Haar groot droom is om eendag by ʼn groot dagblad te werk waar sy aan die voorpunt van die nuus sal wees. Sy woon by haar gay pa en sy lewensmaat en ‘n horde honde en katte, en is oënskynlik die mees volwasse karakter van die drie al is sy maar net 22. Anna se verhaal word in die eerste persoon vertel, en die leser word onmiddellik ingetrek by hierdie vrolike, onkonvensionele huishouding met sy uiteenlopende karakters. Deur terugflitse na haar kinderjare beleef mens Anna se ervaring van en reaksie op ernstige kwessies soos egskeiding, ‘n dorp se geskinder oor ‘n pa wat uit die kas klim en ʼn ma wat inderhaas stad toe trek, asook haar ma en grootouers se reaksie op haar pa se ontboeseming.

Anna is ‘n tipiese produk van ʼn egskeiding, en speel haar ouers (dikwels met opset) teen mekaar af. Verder dra sy swaar aan die verantwoordelikheid wat sy voel jeens haar pa, wat uiteindelik die “lekker” ouer word wat vakansies vir niks hoef nee te sê nie. Haar verhouding met haar ma is stram, en ook daarvoor is daar bepaalde redes. Sal hulle dinge kan uitsorteer wanneer haar ma onverwags vir ʼn paar weke kom kuier? Hoe gaan die twee pa’s en haar ma onder een dak funksioneer?

Maar Huisies van papier wys ook die ander kant van die munt: van prettige tye saam met twee pa’s wat hul min aan ander mense steur, van hul uitkyk op die lewe wat geslyp is deur futiele pogings om te konformeer en hoe die dorp se mense hulle uiteindelik aanvaar as net nog twee inwoners wat ‘n unieke bydrae lewer. Uiteindelik leer Anna ook dat dinge nie altyd is soos wat dit lyk nie. Sy leer stadig maar seker dat haar pa se gay-wees dalk nie die enigste rede vir hul egskeiding was nie, en die ware oorsaak dreig om ook Anna se lewe oor te neem. Maar gaan sy dit toelaat?

In ‘n sekere opsig is Huisies van Papier beslis ook ‘n bildungsroman, oftewel ‘n wordingsroman. Die Anna wat ons in die eerste paar blaaie ontmoet, is beslis nie die Anna wat uiteindelik die spreekwoordelike sonsondergang tegemoet ry nie. Sy leer ‘n klomp dinge van haar pa’s, haar eksentrieke ma én haarself, en besef uiteindelik dat sy veel sterker is as wat sy besef het. Die vraag is nou: wat gaan sy met die res van haar lewe maak. En hoe gaan haar keuse die mense om haar raak?

Huisies van papier is ‘n lekkerlees, hoogs vermaaklike boek propvol baie snaakse situasies. Dit speel af op ʼn klein plattelandse dorpie aan die Noordkus van KZN, en dis duidelik dat Theron die omgewing ken waaroor sy skryf. Die boek is nie sonder foute nie, maar Theron se knap, vlot skryfstyl en jarelange ervaring as joernalis maak dat dit nie te veel pla nie. Die boek sal boonop wye byval vind, en hoewel dit gemik is op die volwasse mark, sal jong volwassenes en tieners dit beslis ook geniet.

Gewone prys: R200-00
Maroela-prys (danksy Graffiti Books): R160-00 (jy spaar R40-00)
Koop Huisies van papier: Graffiti Books

Ilse Salzwedel resenseer Maroela Media se boek van die maand, Offerlam, deur Chanette Paul (Lapa Uitgewers).

Hoekom lees jy, liewe leser? Ek lees eerstens om vermaak te word – om deur ‘n storie weggevoer te word na ‘n (vir my) onbekende wêreld. Ontspanning, dus, maar ook ontsnapping. In ‘n mindere mate lees ek ook om te leer. Met Offerlam bied Chanette Paul haar lesers die geleentheid om te leer, te ontspan én te ontsnap.

Die verhaal speel af oor twee tydlyne. Caz Colijn, ‘n Kaapse vertaler, kry op Lentedag ‘n oproep van haar vervreemde suster wat haar meedeel dat hul bejaarde korrelkopma, van wie Caz ook vervreem is, sterwend is en Caz dringend wil sien. Daarvoor moet Caz België toe na die land waar haar familie oorspronklik vandaan gekom het, maar wat sy glad nie ken nie. In België kry sy skokkende nuus: haar biologiese ma wou haar nie hê nie, en het die Colijns betaal om haar groot te maak. Dit verklaar baie dinge waarmee Caz haar lewe lank al sukkel om vrede te maak, maar vrede is die laaste ding wat die ontboeseming tot gevolg het. Deur ‘n sameloop van omstandighede word Caz van moord verdink, moet sy vlug vir haar lewe en moet sy (en die leser) ‘n raaisel ontrafel wat in 1961 in die Kongo begin en voortduur in hedendaagse België én haar volg na Suid-Afrika. Wie is Caz regtig? Hoekom het haar ma haar net weggegooi in ‘n vreemde land? Wie is die mense wat haar agtervolg, en hoekom is hulle bereid om te moor vir wat ook al in die byna vergete bankkluis in Pretoria bewaar word?

My generasie was gelukkig om nog geskiedenis as skoolvak te kon neem, maar wanneer ons oor kolonies en die invloed van kolonialisme geleer het, was dit gewoonlik maar met betrekking tot Suid-Afrika en Namibië. Paul se vernuftige storie belig die houvas wat België gehad het op die Kongo se mense, ekonomie en geskiedenis, en ondersoek temas soos magsug en hebsug. Sentraal tot die storie is die sg. nkisi, handgekerfde houtbeelde wat volgens die mense wat België omkeer en Caz se lewe in chaos dompel op soek daarna, magiese magte het. Of is dit werklik die rede hoekom hulle geen steen onaangeroer sal laat om die nkisi op te spoor nie?

En wat sal ‘n Paul-roman wees sonder romanse? Hierdie keer is die romantiese held die taamlik vaal, oënskynlik oninteressante professor Luc de Reu. Caz krap nie net sy alledaagse vaal bestaan behoorlik om nie, maar dwing hom ook om spoke uit sy kinderjare te konfronteer.

ʼn Groot lekkerte van Offerlam is die reis deur België waarop Paul die leser neem. Sy beskryf dit so goed dat dit voel asof ek self my pad moes vind in mooi (en ander kere neerdrukkende) plekke met vreemdklinkende name soos Doel en Gent. Ander dele van die verhaal speel af in Stanford en Pretoria, beide plekke wat Paul ook goed ken en vernuftig met woorde skilder.

My eerste kennismaking met die skryfwerk van Chanette Paul was in 2007 met Springgety, haar boek wat die term spanningsromanse deeglik onder Afrikaanse lesers se aandag gebring het. Ja, daar is romanse, maar die hoofbestanddeel in ʼn spanningsromanse is spanning. Met Offerlam bevestig Paul net weer dat sy hierdie genre meesterlik beoefen.

Hierdie boek word sterk aanbeveel vir bestaande Paul-aanhangers, maar is myns insiens ook die soort boek wat nuwe aanhangers kan werf vir hierdie baie produktiewe, vernuftige skrywer.  ʼn Groot bonus is dat die avontuur nie ophou na 508 bladsye nie. Offerlam is die eerste van ‘n tweeluik oor Caz Colijn se soektog na die waarheid oor haar verlede.

Gewone prys: R239-00
Maroela-prys (danksy Graffiti Books): R192-00 (jy spaar R47-00)
Koop Offerlam: Graffiti Books

Ilse Salzwedel resenseer Maroela Media se boek van die maand, Die verdwyning van Billy Katz, deur Chris Karsten (Human & Rousseau).

Min skrywers kan die psige van ‘n reeksmoordenaar so goed dissekteer soos die veelbekroonde Chris Karsten. Soos hy self sê in ‘n onderhoud op www.crimebeat.bookslive.co.za: “I’m intrigued by the complicated and warped mind of a serial killer. In real life some of them are highly intelligent but all of them are highly delusional, qualities that present an interesting challenge to a fiction writer, as opposed to mass murderers and once-off killers.”

In Die verdwyning van Billy Katz maak die leser weer kennis met Ella Neser, die fyn maar rateltaai vrouespeurder wat Abel Lotz dwarsdeur die Abel-trilogie gejag en uiteindelik vasgetrek het, maar byna met haar lewe daarvoor betaal het. Hierdie keer moet Ella uitvind aan wie behoort die vier gemummifiseerde voete wat Stink Attie in ‘n Checkers-sak in die Botaniese Tuine gaan weggooi het. Haar soektog lei nie net tot ‘n string nuwe moorde nie, maar lei haar telkens terug na ‘n onopgeloste moord uit die jare negentigs, ‘n “cold case” wat ook dreig om haar persoonlike lewe op sy kop te keer.

Karsten het homself al oor en oor bewys as ‘n meesterlike storieverteller, ook buite die spanningsverhaalgenre. Hy is die skrywer van twee kinderboeke, verskeie nie-fiksie boeke oor ware misdaadverhale, ‘n boek oor Charlize Theron en hierdie is sy agtste roman. Toekennings op sy kerfstok sluit in twee ATKV Prosapryse, ‘n ATKV-Woordveertjie vir spanningsliteratuur en ‘n Sanlamprys vir Jeugliteratuur.  Die ervaring wat hy in byna vier dekades as joernalis opgedoen het (onder meer by Beeld en Rapport) dra beslis baie by tot die groot sukses van sy maklik leesbare boeke.

In Billy Katz ontmoet ons ‘n hele familie reeksmoordenaars, maar die hoe en hoekom van hulle verhaal hou die leser tot aan die einde aan die raai. Die handel in menslike organe en die bygelowe rondom muti sorg vir ‘n interessante variasie op die reeksmoordenaartema, want hier gaan dit nie net om moord nie, maar ook beslis om geld. Gróót geld. En moenie van wraak vergeet nie…

Ella Neser is beslis nie ‘n tipiese speurder nie. Sy hou nie daarvan dat mense voor haar vloek nie, maar staan haar plek vierkantig vol in ‘n harde manswêreld. Haar bevelvoerder, kolonel Silas Sauls, is ook allermins ‘n cliché-speurder. Hy het nie ‘n drankprobleem nie, glo in die liefde en leef nie van pasteitjies wat hy by die kafee op die hoek koop nie. Trouens, die kos wat hy maak wil die leser summier na ʼn kookboek laat gryp. Soos in Karsten se vorige romans is daar hier ook volop goed nagevorsde feite oor alles van die handel in menslike organe tot geheime militêre operasies in die ou bedeling. Maar soos dit ‘n goeie spanningsverhaalskrywer betaam, laat Karsten nooit toe dat die feite ‘n lekker storie beduiwel of oorheers nie.

Wie sal hiervan hou? Alle Chris Karsten-aanhangers, en enigiemand wat hou van ‘n goeie speurroman. Dis heerlike leesstof vir die vakansieseisoen, ten spyte van die grieselrige tema. As dit jou eerste ervaring van Chris Karsten is en jy is nuuskierig oor Ella Neser se verlede, lees gerus die Abel Lotz-trilogie (Abel se ontwaking, Abel se lot en Die afreis van Abel Lotz).

Gewone prys: R250-00
Maroela-prys (danksy Graffiti Books): R200-00 (jy spaar R50-00)
Koop Die verdwyning van Billy Katz: Graffiti Books

Sophia Kapp het reeds met haar eerste boek, Die Erflating, vir haar ‘n plek oopgeskryf in boekkenners en boekliefhebbers se harte. Agt topverkoper liefdesromans en drie ATKV-Woordveertjies later, kan aanhangers nie net uitsien na ʼn lekker dik nuwe boek nie, maar ook na ʼn interessante ratverandering met Die oorlewingsgids vir ʼn bedonnerde diva.

Simoné Bekker se verhaal is baie vroue se verhaal: sy het besluit om te skei, en het nêrens heen om te gaan nie. Sy is emosioneel aan flarde, haar selfbeeld is daarmee heen, sy is platsak én sy het ʼn bot, skynbaar moeilike tiener. Die enigste plek waarheen sy kan gaan, is Boekenhoutskloof, haar grootword-dorp waar haar pa vir haar ʼn huis nagelaat het. Sy is kwaad: vir haar (byna) gewese man,  vir haarself omdat sy twee mislukte huwelike op haar kerfstok het, vir haar gelukkig getroude suster met die oënskynlik perfekte huwelik wat nie haar situasie verstaan nie, vir haar oorkritiese bejaarde ma… Eintlik is sy woedend vir die hele wêreld. Sy is sku vir Boekenhoutskloof se mense, bang vir hulle kleindorpsheid en vir skinderstories. Met mans wil sy uiteraard niks te doen hê nie, maar stadigaan wen Boekenhoutskloof se mense haar vertroue en word sy deel van die gemeenskap. En natuurlik is daar ʼn held: die aantreklike Barnard Richter, boonop ʼn hele paar jaar jonger as sy. Maar maklik gaan hy dit beslis nie hê nie!

Soos met Kapp se ander boeke, is die vroulike hoofkarakter hier ʼn sterk, eiewyse vrou. Maar wat Diva anders maak as enige ander boek uit Kapp se pen – of enige ander Afrikaanse boek wat ek die laaste paar jaar gelees het – is die skryfwyse. Die boek is in drie dele verdeel: die storie waarin ons Simoné en haar nuwe lewe leer ken, grepe uit haar dagboek wat lig werp op die dinge wat gelei het tot haar egskeiding en die woede en hartseer wat sy nou beleef, en iets wat vergelyk kan word met ʼn aweregse selfhelpgids vir divas.

Diva is ʼn baie geloofwaardige boek – vra enige vrou wat al deur ʼn egskeiding moes gaan, of wat sukkel met ʼn moeilike kind of ʼn begroting wat nie klop nie. Mens kan daarmee assosieer, want elkeen van ons ken ʼn Simoné, of is dalk self in haar posisie. (Maar ongelukkig is daar nie vir almal ʼn Barnard Richter-ridder nie!) Die boek speel af oor ʼn tydperk van ʼn jaar, en dis lekker om te sien hoe sy haarself weer vind, haar woede en wantroue afskud en haar selfvertroue terugkry. Simoné maak nuwe vriende, leer om ander pyn as net haar eie raak te sien en om ʼn verskil te maak waar sy kan. Sy leer ook dat ander mense se boeke inderdaad duister is om te lees, soos haar suster se oënskynlik perfekte lewe wat nie heeltemal so perfek en lekker is as wat sy altyd geglo het nie.

Die titel is ʼn woordspeling op Simoné se woede, maar ook op die feit dat sy nie reg behandel is in haar huwelik nie (dus, bedonner is). Moet dus nie verwag dat die heldin elke aand net stilletjies in haar kussing gaan huil nie – sy is ʼn moderne, uitgesproke vrou wat deur haar seer werk op ʼn manier wat haar ma en suster soms ongemaklik laat voel. Juis daarom, glo ek, sal die boek aanklank vind by baie lesers.

Dis al wêreldwyd bewys dat liefdesverhale – en bloedrooi lipstiffie – nóg beter verkoop in moeilike ekonomiese tye, want ons almal probeer ontsnap van die neerdrukkende sleur van ons daaglikse bestaan. Die Diva sal jou in ʼn kits laat vergeet van die ekonomie, Zuma en al die ander dinge in die koerant wat ʼn mens wil laat stik in jou oggendkoffie. Perfekte leesstof vir die komende Paasvakansie, en ook ʼn boek waarmee Kapp waarskynlik vir haarself nuwe aanhangers gaan wen.

Pierre en Yolande Korkie van Bloemfontein se ontvoering in 2013 deur die terreurgroep Al Kaïda, het skokgolwe deur die wêreld gestuur. In haar aangrypende nuwe boek vertel Yolande oor hul aanhouding in ʼn afgeleë gebied van Jemen, en hoe sy hul ontvoering, maandelange aanhouding en haar man se dood moes leer hanteer.

Ek kies hierdie boek vandeesmaand om twee redes: dis boeiend en baie goed geskryf, maar dis ook broodnodige inspirasie in ʼn tyd waarin Suid-Afrikaners voel dinge in ons land is besig om hande uit te ruk. Hierdie boek ruk ʼn mens tot stilstand en laat jou opnuut besef: daar ís ʼn Hoër Hand, en hoewel Hy nie vrywaring kan bied teen slegte situasies nie, bied Hy deurentyd bewaring.

588 dae is ʼn eerlike vertelling van die Korkies se belewenis. Myns insiens is die groot gevaar van hierdie tipe boek dat die vertelling maklik kan verval in die spreekwoordelike pienk boekie-anekdotes. Yolande skroom egter nie om eerlik en reguit te skryf oor die hele aaklige ervaring nie, en vertel sonder omhaal ook van die dae waarin dit byna te moeilik was om aan God vas te hou.

Dis ʼn verhaal wat ʼn mens diep raak weens die menslikheid daarvan. Die Korkies het na deeglike navorsing besluit om hulle in Jemen te vestig vir ʼn paar jaar omdat hulle gevoel het hulle kan daar ʼn verskil maak. Pierre deur sy landbouraad aan plaaslike kleinboere en Engels-lesse aan wie ook al die taal wou bemeester, en Yolande deur onder meer vrywilligerswerk by plaaslike hospitale.

Toe hulle Suid-Afrika in 2007 verruil het vir Jemen, is buitelanders nog met oop arms daar ontvang. Maar die Arabiese Lente wat sedert Desember 2010 tot heelwat opstande en burgeroorloë gelei het in talle Arabiese lande, het alles verander. Al Kaïda het die plek-plek onherbergsame, uitgestrekte Jemen as die perfekte wegkruipplek geïdentifiseer, wat gelei het tot verskeie lugaanvalle deur Amerikaanse hommeltuie (drones). Die Korkies het besef dit raak tyd om Jemen dalk tydelik te verlaat totdat dinge veiliger is, maar hul paspoorte het onverklaarbaar verlore geraak in die Jemeense burokrasie. Daarsonder moes hulle noodgedwonge aanbly in die land aanbly. Jemeense vriende met invloed het die paspoorte uiteindelik help opspoor, net betyds sodat hulle Pierre se pa se begrafnis in Suid-Afrika sou kon bywoon. Maar op die dag wat hy en Yolande die paspoorte sou gaan afhaal vir hul reis na Suid-Afrika, is die egpaar in ‘n lokval gelei en ontvoer. Die ontvoering sou eers 558 dae later verby wees, en ongelukkig was Yolande die enigste oorlewende.

Yolande se vertelling bied ʼn ontstellende kykie op dit waaraan gyselaars wêreldwyd daagliks onderwerp word. Die angs, vernedering, magteloosheid en aftakeling word uitstekend verwoord, en die leser kan nie help om te wonder hoe regerings wêreldwyd dit regkry om hul rûe eenvoudig op gyselaars te draai nie. (Suid-Afrika en talle ander lande, insluitende Amerika en Brittanje, het ʼn internasionale verdrag onderteken ingevolge waarvan geen regering ʼn losprys vir gyselaars sal betaal nie.) Hoewel ʼn mens die politieke besluit verstaan – om nie nog geld vir wapens in terreurorganisasies se sakke te laat beland nie – is dit minder maklik om die menslike tragedie van ʼn ontvoering na die lees van hierdie boek uit jou gedagtes te verban.

Die boek gee ook ʼn broodnodige eerstehandse blik op die binnewerkinge van die gevreesde terreurorganisasie, Al Kaïda, en sal ook baie van Jan Publiek se vrae oor die terroristegroep beantwoord.

Uiteraard gaan 558 dae ook oor die Korkies se geloof. Hoewel Yolanda nie doekies omdraai oor die swaar tye nie, bly haar en Pierre se onwrikbare geloof mens nog by lank ná die neersit van die boek. Sy skryf byvoorbeeld oor hoe dit is om nie toegang te hê tot ʼn Bybel nie – iets wat almal van ons as vanselfsprekend aanvaar.

Pierre is doodgeskiet in ʼn mislukte reddingsoperasie deur die Amerikaanse Navy Seals, net enkele ure voordat hy vrygelaat sou word. Intensiewe maandelange onderhandelinge deur die Suid-Afrikaanse noodlenigingsorganisasie Gift of the Givers se Jemeense verteenwoordiger, Anas alHamati, het die terroriste laat instem om Pierre vry te laat. Maar die Amerikaanse regering het opdrag gegee dat Luke Somers, ʼn Amerikaanse joernalis wat saam met hom aangehou is, bevry moet word. Min het hulle geweet dat Pierre en Luke saam aangehou word…

Pierre se persoonlike joernaal is deur die Amerikaanse regering aan Yolanda terugbesorg, en vorm deel van die boek. Dis ʼn hartroerende verhaal van die Korkies se besondere liefde vir mekaar, en Yolande skryf ook oor hoe sy en hul kinders, Pieter-Ben en Lize-Mari, sy dood verwerk.

Alle vrae wat ʼn mens moontlik sou kon hê oor die egpaar se ontvoering, word in die boek beantwoord. Maar dis meer as net die verhaal van twee mense se ontvoering – dit bied ook indirekte antwoorde op die dinge waarmee ons in ons daagliks in ons lewens stoei. Die boek bevat ook 16 bladsye volkleur-foto’s uit Yolande se persoonlike album en haar roerende laaste brief aan Pierre.

Hoogs aanbeveel. Ook beskikbaar in Engels as 558 Days.

Uitgewer: CUM Uitgewers
Uitgewersprys: R300,00.
Spesiale aanbod danksy Graffiti Boeke vir Maroela-lesers: R250,00.
Koop die boek by Graffiti Boeke

Tussen die klippe is Hans du Plessis se tiende roman. Hy skryf graag historiese fiksie, maar moenie jou daarteen blindstaar nie. Sy jongste roman, wat afspeel in die era kort na die Groot Trek, kon net sowel in 2016 afgespeel het. Die geskiedkundige gegewe verskaf bloot ʼn interessante agtergrond vir die tonele wat op die lewensverhoog afspeel, maar die temas bly tydloos. Boonop spot Du Plessis op sy fyn humoristiese manier met al die dinge wat die mensdom vandag steeds fassineer (en die adders wat ons steeds graag aan die spreekwoordelike boesem koester sonder om die gevaar te besef): begeerte, skinderstories en halwe waarhede, afguns, dubbele standaarde, veroordeling. Terwyl ons die hele tyd bly vergeet dat liefde (vir God én vir jou naaste) die Groot Gebod is.

Die verhaal is gegrond op ʼn ware hofsaak wat Du Plessis in die argiewe raakgelees het. Die aanklag? Sonde.

Die moderne leser wil dalk lag oor die belaglikheid van so ʼn klag, maar juis dit dwing jou om verder te lees. Susanna Isabella Marais (of is dit inderdaad haar van?) word voor die kerkraad gedaag oor sonde – in hierdie geval veelmannery – en die kerkraad verwys hierdie belangrike saak na die hof. ʼn Dominee, ene Johannes, van die Kaapprovinsie word afgevaardig om as lid van die jurie op te tree tydens die verhoor. Die hof sit weliswaar onder ʼn boom in die veld – en die amptenare op stompe en veldstoeltjies wat skeefweg in die grond insak – maar hof word daar gehou. Al word dit ook telkens onderbreek deur wilde diere of ʼn reënbui, en al is die getuienis teen die arme Susanna maar skraps en al die getuies taamlik traag om teen haar te getuig. Soos die flapteks dit stel: “Of ʼn misdaad en sonde dieselfde ding is, is nie alte duidelik nie, maar die hof het tyd, stompe om op te sit en iemand wat kan skryf.”

En juis daar lê die knoop. Heel gou word dit duidelik dat daar regtig veel belangriker kwessies is as Susanna se sonde, maar ʼn paar lede van die gemeenskap in die Moot het bloed geruik en wil opsluit ʼn skuldigbevinding hê, of Susanna nou skuldig is of nie. Du Plessis slaag daarin om die boek deurgaans ʼn ligte trant te laat behou, maar dwing die leser om introspeksie te hou oor ons eie vooroordele, liefdeloosheid en geneigdheid om eerder die slegte te glo as om die waarheid te probeer uitvind.  Dis ook die verhaal van dominee Johannes wat deur die hofsaak en sy reis soontoe vir die eerste keer besef daar is ook ander soorte liefde as net die tussen mens en God.

Die boek wemel van quotable quotes, ironie en fyn sosiale kommentaar. Soos toe dominee Johannes by homself dink: “Die binneland is nie ʼn plek nie – dis ʼn mentaliteit.” Of: “Daar is min dinge so gevaarlik soos ʼn Calvinis wat Calvyn verkeerd verstaan.”  Hier en daar lag mens hardop, soos toe die een erg meerderwaardige, maar ongeletterde jurielid hoogdrawend by die dominee wil weet wat hy wat dominee Johannes is, nou eintlik van Calvyn weet. “Ek het gelees wat hy geskryf het,” antwoord die dominee rustig. “O, kan dominee dan Engels lees?” vra die slimmerd. “Dit was Latyns,” antwoord Johannes. Waarop die beterweter antwoord: “O ja, Calvyn was mos ʼn Latyn.”

Ek het my verkneukel in die verloop van die hofsaak, en kon danksy Du Plessis elke karakter duidelik in my geestesoog sien. Elkeen verteenwoordig ʼn argetipe, die soort mense wat ons daagliks om ons sien, en dis lekker om te kyk hoe die waarheid (en die liefde in al sy fasette, ook en veral naasteliefde) tog wel seëvier.

Al lees jy nooit historiese fiksie nie, lees hierdie boek, en hou jou oë oop vir elke stukkie detail, soos die dominee wat met Bileam die donkie die pad Transvaal toe aandurf. Niks wat Du Plessis skryf is sonder voorbedagte rade nie – die simboliek, ironie en humor bevat lewenswaarhede wat jou nog lank na die lees sal bybly.

Luister ook op RSG na die podsending van Ilse Salzwedel se gesprek met prof. Hans du Plessis (uitgesaai op 1 Junie 2016). Dit bied interessante agtergrond tot die boek.
Lees meer oor die boek
Luister na ‘n podsending van ‘n gesprek tussen Maroela Media en prof. Hans du Plessis

Uitgewer: Lapa Uitgewers
Gewone prys: R220-00
Maroela-prys (danksy Graffiti Boeke): R176-00 (jy spaar R44-00)
Koop Tussen die klippe: Graffiti Boeke

Tuisland is die gesoute oud-joernalis Karin Brynard se derde spanningsroman, en myns insiens ook haar beste. Haar debuut, Plaasmoord, is met die UJ-debuutprys vir letterkunde en die M-Net-prys vir mees verfilmbare teks bekroon, en is in Engels, Nederlands, Frans en Duits vertaal. Haar tweede boek, Onse Vaders, het ook die M-Net-filmprys verower, asook die ATKV-Prosaprys, en word tans in Engels en Duits vertaal.

Ek wil dit waag om te sê dat Tuisland beslis volgende jaar ook met ʼn prys of wat bekroon gaan word. Die ervaring wat sy opgedoen het met die skryf van haar eerste twee romans, wys duidelik in hierdie boek. Sy laat niks aan die toeval oor nie, en die storie is deurdag tot op die laaste bladsy. Haar storielyn en deeglike navorsing oor die San en hul kultuur en geskiedenis, sorg vir ʼn onderhoudende lekkerlees-ervaring.

Kaptein Albertus Beeslaar is nou al vir Brynard-lesers ʼn ou bekende. Hierdie keer moet hy ʼn raaiselagtige moord in die Kgalagadi-oorgrenspark oplos. Hou dit verband met ʼn aanval op ʼn Duitse toeris wat ʼn multimiljoenrandse projek vir die San kan verongeluk? Beeslaar en Koekoes Mentoor, die hardekwas bevelvoerder wat gestuur word om die ondersoek te lei, het hulle hande behoorlik vol om die legkaartstukke te laat pas, veral nadat daar nog ʼn moord gepleeg word. Koekoes word geteister met geheimsinnige telefoonoproepe, en dis duidelik dat die aanvaller haar ook in sy visier het. Boonop bejeën die San-gemeenskap die polisie met taamlike agterdog. Kytie Rooi, ʼn skoonmaakster by ʼn gastehuis in Upington vlug ook Kgalagadi toe met ʼn straatkindjie wat sy van ʼn vreeslike lot gered het en beland onwetend in die middel van al die drama. Voeg hierby ʼn goeie skoot politiek, San-mites en twee eiewyse, interessante hoofkarakters, en jy het die resep vir ʼn boeiende, briljante spanningsverhaal.

Beeslaar is een van my gunstelingspeurders in Afrikaanse fiksie. Hy leef vir sy werk, maar Brynard het nie van hom ʼn cliché gemaak nie. Hy bly ʼn driedimensionele, menslike karakter met ʼn sterk sin vir reg en geregtigheid, en ʼn mens wil hoop dat die Suid-Afrikaanse Polisiediens nog baie sulke speurders het. Ditto met Mentoor, petite maar rateltaai en baie vasberade. Albei se lojaliteit aan hul werk het ʼn impak op hul persoonlike lewens, en Mentoor moet keer dat spoke uit haar verlede, nie inmeng met haar objektiwiteit in die moordondersoeke nie.

Die een ding wat Brynard uitstekend regkry, is om Tuisland lig en verteerbaar te hou ten spyte van temas wat baie donker kon raak. Dit doen sy deur haar goed gekose karakters – mense soos die speurders Ghaap en Pyl, Kytie Rooi en Antas die medisynevrou. Deur karakters soos Jannas, ʼn wit vrou wat in ʼn ou skoolbus tussen die San woon en ʼn nie-winsgewende organisasie ten bate van hulle bedryf, leer die leser baie van hulle kultuur, vrese en hul stryd om oorlewing. By Antas leer ons van tradisionele veldkos en medisyne, en uiteindelik laat die boek mens met meer begrip vir die San se stryd om erkenning sonder om enige vermaaklikheidswaarde in te boet.

Dit was ook duidelik dat Tuisland nie in ʼn resies met die horlosie geskryf is nie. Ek het onlangs ook twee ander Afrikaanse spanningsromans deur gewilde skrywers gelees, en albei het my laat dink dat die uitgewer in die skrywer se nek geblaas het om ʼn boek gereed te hê teen ʼn sekere datum. Hoe honger ons as lesers ook al vir die opvolgboek is (en die uitgewer en skrywer vir die inkomste): die worsmasjienbenadering kan ʼn boek van ʼn swakker gehalte as sy voorgangers tot gevolg hê, en getroue aanhangers kom dit wel agter. Waak daarteen.

Tuisland is 574 bladsye uiters boeiende, hoogs leesbare vermaak. Hoogs aanbeveel. Koop hierdie boek gerus vir jou versameling Afrikaanse boeke.

Lees meer oor die boek: Tuisland
Uitgewer: Penguin Random House
Prys: R250-00*
*Prys onderhewig aan verandering
Maroela Media-lesers kry spesiale afslag by Graffiti Boeke. Koop die boek nou vir slegs R200-00

James Herriot se verhale oor sy dae as plattelandse veearts is van my lekkerste leesherinneringe. Herriot se gemaklike, humoristiese styl het nie net my onversadigbare tienerleeslus bevredig nie, maar het my ook met ander, sagter oë na veeartse laat kyk. (En my terselfdertyd ook laat besef ek sal nooit een kan wees nie – nie dat my wetenskap en wiskundepunte naastenby goed genoeg was nie.)

Nou, vir die eerste keer in Afrikaans, is daar ʼn roman wat uit die oogpunt van ʼn veearts geskryf is. Nes met Herriot se boeke, bly Goeie dood wat saggies byt jou by lank nadat jy dit neergesit het, maar om ander redes. Dis ʼn fassinerende verhaal wat deels op Onderstepoort, die enigste veeartsenykundefakulteit in die land, en by ʼn plattelandse praktyk afspeel. Die leser stap die pad van studies tot praktyk saam met Hilda, die hoofkarakter en verteller, wie se oupa ʼn legendariese chirurg by Onderstepoort was. Sy is kunstig en sou maklik ʼn loopbaan daarvan kan maak, maar sy is ook slim genoeg om veearts te word. Maar was dit die regte keuse vir haar teruggetrokke persoonlikheid? En sal sy ooit kan ontsnap uit die skaduwee wat haar beroemde oupa?

Dis ʼn fassinerende roman – nie net vir diereliefhebbers nie, maar ek raai hulle sal beslis die meeste byval hierby vind. Dis ook ʼn wordingsroman, en die leser beleef Hilda se groei as mens én as vrou in ʼn beroep wat steeds deur mans oorheers word. Sy ontwikkel van ʼn teruggetrokke eerstejaartjie tot die eienaar van ʼn plattelandse praktyk, taai en onafhanklik. Maar is dit genoeg vir die uitdagings wat op haar wag?

Hierdie is ʼn besonder treffende debuutroman, maar moenie komiese, romantiese staaltjies oor diere en die werk van ʼn veearts verwag nie. Die roman skets die ander kant van hierdie beroep: harde werk, lang ure, die dood wat maar altyd net ʼn asemteug ver is, en die tol wat dit van veeartse eis om daagliks met soveel lyding te werk.

Van Staden het self agtien jaar lank as veearts gewerk, en die roman bevat waarskynlik ook episodes uit haar eie loopbaan. Dis ʼn meesleurende, uiters realistiese verhaal, en jy sal beslis daarna met ander oë na jou diere se veearts kyk. Die ontstellende slot verduidelik die ongewone titel.

Van Staden is ook ʼn bekroonde digter. Haar debuut Watervlerk is in 2004 met die Eugene Marais-prys vir poësie bekroon, en haar vierde digbundel het verlede maand by Protea Uitgewers verskyn. Haar vaardigheid met woorde help beslis ook om die leser enduit te boei en van die boek ʼn lekker gemaklike leeservaring te maak. Daar is klein leemtes in die verhaal, soos gebrekkige karakterisering by enkele newe-karakters waaroor ek graag meer sou wou weet, maar dit bly steeds ʼn lekker, vloeiende verhaal.

Goeie dood wat saggies byt is met deernis geskryf. Nie net wanneer dit by diere en hul lewens kom nie, maar ook wanneer dit by die menslike psige kom. ʼn Moet-lees vir diereliefhebbers wat hou van goeie Afrikaanse boeke wat nie net vermaak nie, maar ook inlig.

Lees meer oor die boek: Goeie dood wat saggies byt
Uitgewer: Protea
Prys: R220-00*
*Prys onderhewig aan verandering

Koop die boek nou by Graffiti Boeke. 

Annelie Botes is sonder twyfel een van die gewildste skrywers in Afrikaans. Vandat haar eerste roman in 1993 verskyn het, was dit duidelik dat ons hier met ʼn besondere, skreiend eerlike stem te doen het. Met Trippelsewe (gebaseer op haar eie dobbelverslawing) het sy haar eerste aanhangers gekry, maar met boeke soos Raaiselkind (die eerste Afrikaanse boek met outisme as tema), die ontstellende Thula-thula (oor seksuele molestering) en Sabbatsreis (oor haar ontnugterende jaar as oppasser van ʼn bejaarde vrou) het sy haarself stewig in verskillende genres van die Afrikaanse letterkunde ingegrawe. Of dit ʼn roman, ʼn outobiografiese verhaal of ʼn rubriek was, Annelie se aanhangers het haar boeke verslind.

Na ʼn mediastorm oor ʼn omstrede ras-uitspraak het vriend en vyand gewonder of dit die laaste sien was van Annelie Botes. Maar die rebel van die Kammanassie laat haar nie so maklik onderkry nie, en ʼn jaar of twee later het Swart op Wit, weer outobiografies, verskyn. Dit was introspektief, en effens swaarder leesstof as waaraan Botes-aanhangers gewoond was.

Nou het Lugkasteel, haar nuwe boek, verskyn. Dis klassieke Annelie Botes en ʼn heerlike leeservaring – die ideale leesstof vir hierdie tyd van die jaar wanneer ʼn mens se batterye taamlik pap is en jy net wil lees om te ontspan.

Sabbatsreis, wat die verhaal vertel van Annelie se Sabbatsjaar in Engeland om te gaan ponde verdien, is goed bekend. Maar tot nou het niemand geweet dat sy skaars ses maande na haar Sabbatsjaar weer vir ʼn paar maande Engeland toe is nie – hierdie keer om ʼn bende stoute adellike seuntjies te gaan oppas.

Botes beskryf hierdie kleurryke hoofstuk in haar lewe soos net sy kan. Dat sy hoegenaamd vir hierdie avontuur kans gesien het, gaan hierdie leser se verstand te bowe. Ek sou die eerste keer wat die stoute koninkies ʼn vloermoer gegooi het, reeds handdoek ingegooi het. Of minstens by die aanskoue van die koue, grillerige kasteelhuis. Maar om uit hardkoppigheid te bly wanneer alles daarop dui dat jy jou kamer deel met ʼn teenwoordigheid van ʼn ander aard? Dis iets wat net ʼn self-erkende hardekop sal doen.

Botes se lugkasteel oor ʼn rustige, goedbetalende lewe as goewernante in Engeland, verander binne dae in ʼn nagmerrie, maar opgee is min en sorg vir ʼn prettige leeservaring. Dis onverdunde, komplekse, maar ook skreeusnaakse Annelie Botes.

Lugkasteel is ʼn uitstekende teenvoeter vir die stygende einde-van-die-jaar stresvlakke.

Lees meer oor die boek: Lugkasteel
Uitgewer: Penguin Random House
Prys: R220-00*
*Prys onderhewig aan verandering

Maroela-lesers kan die boek vir slegs R176-00 by Graffiti Boeke koop.

In hierdie skitterende, lekkerlees debuut ondersoek Naomi Meyer verskeie ernstige kwessies sonder dat die leser dit aanvanklik besef. Sophia en haar man Diederick, wat voorheen vir ʼn ruk in Ierland gewoon het maar juis teruggekom het omdat hulle Suid-Afrika mis, se aangenome dogtertjie Magriet verdwyn by die kleuterskool naby hul huis op Stellenbosch. Sophia se werk by Boekeweb, ʼn letterkundige webwerf, kan in die slag bly weens die ekonomie, en haar werkgewer en vriendin sedert hul universiteitsdae, het min simpatie met Sophia se probleme. Trouw het immers haar eie krisisse – en skuldgevoelens – om uit te sorteer.

Boonop het Sophia en Diederick huweliksprobleme – of is dit wat in hul huwelik aan die gang is, maar die normale gang van dinge sodra minnaars ouers word en die gang van hul lewens skielik deur hul kinders se behoeftes regeer word? Of lê die knoop by Diederick se stresvolle werk as speurder wat hom daagliks blootstel aan tragedie en trauma? Boonop kan hy nie fokus op die ondersoek na sy dogtertjie se verdwyning nie, want opstandige studente en werkers ruk op na die universiteitskampus en die polisie het hul hande vol om te keer dat dinge handuit ruk. Dan verdwyn Sophia ook spoorloos…

Teen die agtergrond van ʼn kampus wat brand tydens die Fees Must Fall-veldtog, word die leser op ʼn subtiele manier gelei om na te dink oor baie fasette van Afrikaans én Suid-Afrikaans wees. Kwessies soos die tentakels van die internet en sosiale media se invloed op ons daaglikse lewe, rassisme, armoede, emigrasie, misdaad, onvervulde drome, die liefde en selfs mensehandel kom onder die loep, sonder enige prekerigheid of spesifieke antwoorde op enige van die vrae waarmee die leser gekonfronteer word. Dis ʼn boek wat mens noodwendig laat nadink, maar jy lees in die eerste plek heerlik aan die storie, wat wissel tussen die hede en terugflitse na die verlede. Dié interessante verteltegniek sorg saam met ʼn onverwagse kinkel of twee dat die spanning tot op die laaste bladsy gehandhaaf word. Sal Magriet lewendig teruggevind word? Wie sit agter Sophia se ontvoering? Gaan hulle ooit weer die saam met die ougat klein Matthys spinnekoppe jag in die tuin? Of gaan hulle soos insekte sterf in die web wat vir hulle gespin is?

Uitgewer: Queillerie
Prys: R250-00*
*Prys onderhewig aan verandering
Maroela Media-lesers kan die boek teen die spesiale prys van R200-00 by Graffiti-boeke aanskaf.

Willem Prins is moedeloos. Van sy jeugdroom om Die Groot Afrikaanse Roman te skryf, het dadels gekom, en tot sy skaamte moet hy erotika onder ʼn skuilnaam skryf om die pot aan die kook te hou. Dis juis die Franse vertaling van een van sy hygboekies wat hom in Parys laat beland, en hy besluit dis die ideale plek om sy lewe te neem. Miskien sal sy boeke na sy dood beter verkoop, en dan kan hy darem iets vir sy twee oorlewende kinders nalaat. Maar eers wil hy darem net wag en hoor of hy Die Groot Prys gewen het vir sy laaste roman. En soort van vrede maak met sy Franse seun – ook in Parys – wat hy jare laas gesien het.

Boonop is daar van die hartebreker Willem Prins, wat drie keer getroud was en enige vrou wat hy begeer kon kry, min oor – dit bevestig die beeld van die middeljarige man met die te min hare en te groot maag wat uit die weerkaatsing van ʼn Paryse winkelvenster na hom terugstaar. Dan ontmoet hy ʼn sexy bruin joernalis, Jackie van der Merwe van Pniel, wat haar oor hom ontferm. Hulle gaan eet by een van die straatrestaurante wat in ʼn bloedbad verander toe Moslem-terroriste op niksvermoedende Parysenaars losbars.

Marita van der Vyver stel beslis nie teleur met haar eerste volwasse roman in vyf jaar nie. Dis ʼn kykie na kwessies waarmee die gemiddelde leser goed kan identifiseer: die liefde, sterflikheid, geloof, verlies, trots, berou oor verpletterde drome en verhoudings.  Om dit te laat afspeel teen die agtergrond van die Paryse terreuraanvalle, gee die roman nie net ʼn baie aktuele gevoel nie, maar dwing die leser ook om te dink oor kwessies soos terrorisme, vreemdelingehaat en identiteit.

Ten spyte van al die gewigtige temas is Misverstand nooit ʼn neerdrukkende boek nie – daarvoor sorg hierdie baie ervare skrywer se kenmerkende humor. Soms gitswart, maar altyd in die kol, nes in haar vorige twaalf romans. ʼn Lekker lees vir die Paasvakansie.

Uitgewer: Penguin Random House
Prys: R250-00*
*Prys onderhewig aan verandering
Maroela-lesers kan die boek by Graffiti-boeke aankoop teen R200-00.

Op ʼn dag, ʼn hond is die soort titel wat ewenwel die eerste woorde van ʼn verhaal kon wees, en dan inderdaad die woorde waarmee John Miles se jongste roman as’t ware reeds op die buiteblad begin.

Die “op ʼn dag”, soos in “eendag was daar”, is die manier waarop storievertellers eeue lank al hul lesers nadertrek. By dié tradisie van storievertellers sluit Miles aan om die verhaal van die hond in die titel te vertel, maar soos gekonfyte storievertellers kan, gooi hy draaie, onder meer deur die stories van ander skrywers en die verse van digters.

Volg die gewillige leser al dié kronkels in die boek, is Op ʼn dag, ʼn hond in werklikheid veel dikker as 255 bladsye.

Op ʼn dag, ʼn hond, die roman wat onlangs met die UJ-prys vir letterkunde bekroon is, kan ʼn mens lees as die laaste boek wat die trilogie afsluit wat Miles in 1993 begin het met Buiteveld en opgevolg het met Voetstoots in 2009. In al drie dié boeke kom ʼn mens hoofkarakters met raakvlakke teë: In Buiteveld is dit die jonger Smerski, ʼn Portugese taalkenner, woordeboekmaker, (onsuksesvolle) romanskrywer en samesteller van ʼn bundel verse; in Voetstoots is dit die middeljarige tandarts August Lotz wat hom ná die dood van sy vrou toewy aan ʼn projek om die dagboek van ʼn 18de-eeuse VOC-amptenaar gereed te kry vir publikasie; en in Op ʼn dag ʼn naamlose man, ʼn oudonderwyser in sy 70’s, ʼn vertaler van sy vrou se boeke wat ná haar dood haar nagelate en onvoltooide manuskrip voltooi.

Miles sy naamlose oudonderwyser, “wat te oud is vir enige onderwysdepartement”, met die bynaam Mr Windows en wat ook aangesien word vir ene Reineke – is ʼn man met wysheid en boonop met die besef dat hy nie alle wysheid in pag het nie. ʼn Man met ʼn bra stoïsynse blik op die lewe wat hom in staat stel om te kan onderskei tussen dinge waarby hy kan ingryp, waaraan hy iets kan doen, teenoor dié goed waaroor hy nie beheer het nie.

Aan die hand van die titels van die boeke op die onderwyser se rak – die leser kry ʼn blik op dié rak deur ʼn gordynlose venster van die tuin se kant af – kom verskillende gedaantes van ʼn ou man aan die hand van uiteenlopende skrywers aan die orde, en in verskillende kontekste: Hoe leef ʼn mens nadat jy onreg oorleef het, soos verwoord deur Aharon Appelfeld; wat maak jy met die geheue van verlies wat jy gely het, soos verwoord deur Sándor Márai; wat maak jy as jy gedwing word om te reflekteer/onthou soos verwoord deur Per Petterson; of as jy moeite het met jou gewete, soos Roberto Tabucchi dit beskryf. Dit is die leser wat dié verwysings opvolg, of as dit onbekend sou wees wat bereid is om ywerig te Google, vir wie gordyne oopgetrek word. Hierdie lys kan ʼn mens soveel langer maak: Daar is ook Adorno en Benjamin; Leopardi en Keats; Rilke en die heuningby, Kazantsakis en Paz en via Paz ook Ovidius.

Dit is geheue, herinnering, die slytasie van onthou, verlies en gewete wat Miles in dié roman verken. Ná die dood van sy vrou – sy is vermoor in ʼn aanval in hul huis in ʼn kusdorp – word die onderwyser deur ʼn oudleerling oorreed om aanvullende klasse te kom gee in die stad waar sy die skoolhoof is. Terugflitse roep nie net die onderwyser se verlede op nie, maar bied hom ook die geleentheid om ʼn bestekopname van sy lewe te doen. Sy hart word as’t ware geweeg om sy lewenswaarde te bepaal. Ná ʼn verwoestende storm maak die hond van die titel sy opwagting in sy klaskamer by die skool. Dit is dié verskyning van die hond wat die onderwyser se lewe en dus ook die verhaal in ʼn rigting stuur.

Die roman is welig bevolk deur honde. En elke verwysing na ʼn hond laat die leser se ore spits: Is dít die dag? Is dít die hond? Party van die honde word in die verbygaan genoem – hoewel die ervaring met van dié honde ingrypend en blywend is – terwyl ander name kry (soos Skoert en Mymer en Bluf). Party honde se eienaars is dalk belangriker as die honde (soos Schopenhauer se poedel). En dan is daar natuurlik Anubis, die hond wat ook ʼn jakkals is.

Soos in sy vorige boeke, dink maar aan Kroniek uit die doofpot van 1992 waarvoor Miles die CNA-, M-Net- en die Helgaard Steyn-prys ontvang het, manifesteer geweld, of eerder die reaksie op geweld, in Op ʼn dag, ʼn hond. Die leser kom geregtigheid wat wel geskied teë, maar eweso geknoeide geregtigheid. In ʼn samelewing wat mank gaan aan geweld, misdaad en korrupsie, in die polisie, die onderwys en hospitale waar “ubuntu self ʼn pasiënt is”, is Miles se roman eerder ʼn lamentasie op ʼn potensieel misleidende ligte trant oor die toedrag van sake, ʼn filosofiese besinning wat tegelyk ook stoïsyns kalmerend is. Marcus Aurelius word by meer as een geleentheid aangehaal in die binneoor van die onderwyser: “Wees verdraagsaam, hoflik en nederig, onder alle omstandighede moedig, vermy beuselagtighede en verdra vryheid van spraak…”.

Miles is ʼn knap storieverteller, maar dit is bowenal die interpretasiemoontlikhede wat hy deurgaans as moontlikhede laat (en wat nooit aan die leser opgedwing word nie) wat so aangryp in Op ʼn dag, ʼn hond.

John Miles se Op ʼn dag, ʼn hond is uitgegee deur Human & Rousseau (2016). Die boek kos R289.
Koop die boek nou by Graffiti Boeke.

Dit is nie om dowe neute nie dat Carina Stander agter in Die bergengel na haarself as opgeleide beeldhouer verwys. Dit is juis haar vernuf om te verbeeld wat in dié roman, die eerste van drie, so voorop staan. En daarmee saam die vaardigheid om te verbeel.

Maar eers iets meer oor verbeeld.

Stander bring ʼn hele wêreld tot stand, iets van ʼn parallelle werklikheid wat herinner aan ʼn tyd voor motors en vliegtuie. Haar wêreld noem sy Gabriëllië, ʼn vasteland met ʼn hele aantal regio’s met mitiese eienskappe. Afrika neem ʼn stewige plek in die Gabriëlliese mitologie in – wat die leser van meet af help om hom- of haarself te plaas.

Die bekendstelling van Die bergengel vroeër vanjaar in Pretoria het gepaardgegaan met ʼn uitstalling van tekeninge, van vergestaltings van tonele uit die boek. Of ʼn mens dié tekeninge gesien het of nie, die manier waarop die landskap, die lewenswyse en les bes die mense in woorde verbeeld word kry betekenis wat die leser insuig in ʼn fantasiewêreld van goed en sleg, ʼn wêreld weliswaar verwyderd van die alledaagse sodat jy ʼn ander blik kan kry op herkenbare vorms van hebsug, magsug en politieke onbeholpenheid.

Stander span “Faerie” in, soos JRR Tolkien daarna verwys het, om satire, avontuur, moraliteit en fantasie te verbeeld én te verbeel. “Faerie itself may perhaps most nearly be translated by Magic — but it is magic of a peculiar mood and power, at the furthest pole from the vulgar devices of the laborious, scientific, magician,” het Tolkien volgehou.

Die luim en krag wat Stander volhou betrek die verbeelding van die leser in die ontvouende verhaal van die bergengel, “ʼn wese wat op ʼn bonatuurlike wyse ondergronds kan leef, soos een wat in uit spelonke beweeg en sodoende lig te werp op die gemoed van ʼn enkeling of ʼn groep wat verblind is deur die grotbestaan van geheimhouding”.

Die leser kom Eron Verberger teë, enigste kind van Gibor, die klokmaker, en Alida, sy ma wat onder meer die taal van klokke verstaan.

In dié Bildungsroman – waarin Eron se vormingsjare en spirituele opvoeding beskryf word – kom Eron sy nemesis teë in die persoon van Velvel Azazel, ook bekend as die Verbluffende Bluffer. Velvel die vuurblaser en steltstapper is die opperste populis en het, soos alle boosdoeners altyd en in alle verhale, ʼn verborge en gemene agenda.

Maar die leser het geen twyfel oor die uiteinde van die verhaal nie, en onderneem die (geestelike) ontdekkingsreis saam met Eron met genoegdoening, verstom hom of haar aan die verbeelde landskap en gee vrye teuels aan sy of haar verbeelding.

Stander se subtiele vleg van maatskappy- en ekokritiek deur die verhaal is aanduiding van die soort magie wat sy bewerkstellig – die teenpool van die banale towenaar, soos Tolkien daarna verwys het. Dit is juis haar lighandige aanslag wat Die bergengel so ʼn verruimende leeservaring maak.

Digter wat sy is verwag ʼn mens van Stander dié aanslag. En jy kry soveel meer in dié stuk verbeelde werklikheid!

Boonop verruim Stander met Die bergengel die Afrikaanse letterkunde in ʼn genre wat bra beperk is.

Carina Stander se Die bergengel is uitgegee deur Protea.
Prys: R220-00*
Koop die boek nou by Graffiti Boeke vir slegs R176-00*
*Prys onderhewig aan verandering